Mars’ın Oluşumu Bilim İnsanlarını Şaşırttı
Mars'ın oluşumu hakkındaki yeni araştırma, gezegenin çekirdeğinin yalnızca birkaç milyon yılda şekillendiğini ortaya koydu.
Mars hakkında yapılan son araştırmalar, gezegenin oluşum sürecine dair ezberleri bozuyor. Bilim insanlarına göre, Mars’ın çekirdeği Güneş Sistemi’nin doğumunun hemen ardından yalnızca birkaç milyon yıl içinde şekillendi. Bu süre, Dünya’nın milyarlarca yıl süren çekirdek oluşum süreciyle kıyaslandığında şaşırtıcı bir fark ortaya koyuyor.
NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’ndeki ARES araştırma ekibi, Mars’ın 4.5 ila 4.6 milyar yıl önce, demir ve nikel açısından zengin bir bölgede oluştuğunu düşünüyor. Bu bölge, gezegenin hızlı çekirdekleşmesine uygun koşullar sunuyordu. Elde edilen veriler, Mars’tan gelen göktaşlarındaki izotopların incelenmesiyle doğrulandı.
Mars’ın Oluşumu Alışılmış Modelleri Zorluyor
Bilimsel verilere göre, gezegenlerin iç yapısında bulunan ağır elementler zamanla çekirdeğe doğru çökerken, hafif elementler üst katmanlarda kalır. Bu süreç “farklılaşma” olarak adlandırılır ve genellikle milyarlarca yıl sürer. Ancak Mars örneğinde bu sürecin çok daha kısa sürdüğü gözlemlendi. Özellikle demir-56 ve alüminyum-26 gibi radyoaktif elementlerin bozunmasıyla ortaya çıkan ısıyla birlikte çekirdek oluşumu hızlandı.
NASA’nın ARES ekibi, bu durumu laboratuvar ortamında simüle etti. Sülfat içeren kaya örneklerini 1020 santigrat derecenin üzerine kadar ısıtarak, sülfürlerin erimesini ve silikat kayaların katı kalmasını sağladı. Sonuç olarak, erimiş sülfürlerin katı kayaların içindeki mikroskobik çatlaklardan sızarak çekirdekte biriktiği görüldü. Bu da tüm gezegenin erimesini beklemeye gerek kalmadan çekirdeğin hızlıca oluşabileceğini gösterdi.
Bu modelin gerçek gezegen koşullarına uygunluğunu kanıtlamak için araştırmacılar, Mars kökenli meteoritlerdeki kimyasal izleri inceledi. Özellikle platin grubu metaller içeren yapay sülfürlerin eritilmesiyle, oksijen bakımından zengin meteoritlerde gözlemlenen kimyasal desen yeniden oluşturuldu. Bu da erken Güneş Sistemi koşullarında sülfür sızmasının gerçekten gerçekleşmiş olabileceğini doğruladı.
Çalışmaya göre, Mars’ın çekirdeği büyük olasılıkla yüksek oranda kükürt içeriyor. Bu durum, Mars’ın Dünya’dan neden bu kadar farklı yapısal özellikler taşıdığını da açıklayabilir. Aynı zamanda bu bulgular, gezegenlerin oluşum süreçlerine dair kabul gören teorilerin yeniden değerlendirilmesini gündeme getiriyor.
Araştırmanın başındaki isimlerden biri olan Sam Crossley, bu sonuçların yalnızca Mars için değil, Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerin oluşum senaryoları açısından da önemli ipuçları sunduğunu belirtiyor. Mars’ın hızlı çekirdekleşmesi, gezegenin bugünkü yapısal özelliklerine doğrudan etki etmiş olabilir. Ayrıca çalışmada öne sürülen modele göre, Mars’ın çekirdeğinde bulunan kükürtün çürük yumurta benzeri bir kokuya sahip olması da ilginç bir detay olarak dikkat çekiyor.